Miesięcznik "Menażeria"

Poszukując literatury na temat duchowości, warto rozpocząć od tej pozycji. Na temat Modlitwy Jezusowej napisano już sporo pozycji, ale w języku polskim nadal nie jest to liczba dość pokaźna. Zachęcam, aby przyjrzeć się działaniom Wydawnictwa Benedyktynów z Tyńca, które od lat stara się przypomnieć tę tradycję i zainteresować nią szersze grono odbiorców. Najszerzej zakrojonym planem jest inicjatywa opublikowania pełnego zbioru „Filokalii“, najważniejszej antologii tekstów o Modlitwie Jezusowej, w nowym tłumaczeniu. Wcześniej ukazały się już dwa wydania ich wyboru. Recenzowana przeze mnie książka ukazała się już trzykrotnie.

Publikacja jest krótka, zdecydowanie zwięzła, ale bynajmniej nie uboga. Duża liczba odwołań do literatury daje rozeznanie w poruszanej tu bardzo delikatnej tematyce. Utrzymanie właściwej powściągliwości w ocenie opisywanych zjawisk oraz rzeczowa prezentacja ich walorów zdawałoby się niemożliwe do pogodzenia, tutaj doskonale się zazębiły. Zdecydowanie dużą zaletą jest to, że książka nie została napisana jedynie z punktu widzenia historycznego, prezentującego proces formowania się modlitwy, ale także jej praktyka, przez co z powodzeniem może pełnić rolę wprowadzenia dla początkującego adepta. Wyczuwalny jest także szacunek, jakim autor darzy obydwa płuca chrześcijaństwa i prezentuje Modlitwę Jezusową jako ich wspólną tradycję, jeszcze sprzed podziału kościoła.

Dobrze wytłumaczone zostały zawiłości związane z ruchem hezychastycznym i doktryną o energiach boskich Grzegorza Palamasa, wokół której powstała wielka kontrowersja. W rozdziale poświęconym praktyce modlitwy autor podzielił się swoimi ciekawymi intuicjami na temat jej przyszłości. Wszystko podane w prostym, choć nieunikającym teologiczego słownictwa języku. Prostota tej tradycji może się wydawać na pierwszy rzut oka zastanawiająca, ale jeśli się już nad nią pochylić, to odsłania niewysłowioną głębię. Od pierwszych wieków, gdy rodziła się duchowość monastyczna, wiele się zmieniło, ale nienaruszalnym rdzeniem modlitwy jest do dziś wezwanie imienia Jezus, które już samo w sobie niesie moc. Autor zachęca, aby do niego przylgnąć i już z nim pozostać, choć sam podkreśla, że nie ma jedynej słusznej modlitwy i nie dla każdego będzie wskazana ta sama forma. W ciągu wieków powstało tak wiele szkół duchowości właśnie dlatego, że każdy ma inną, ani gorszą, ani lepszą, wrażliwość.

Myślę, że każdy, kto potrzebuje wiedzy na temat prawdziwej duchowości (tzn. w jej sensie etymologicznym), dużo zyska na lekturze tej książki. Jest warta polecenia tak samo dla poszukującego, jak i pewnego swojej wiary, ale także niewierzącego, który po prostu chciałby znaleźć rzeczową wiedzę. Krótka książka, krótka recenzja. Życzę miłego spotkania z „Modlitwą Jezusową“.

Mnich Kościoła Wschodniego, „Modlitwa Jezusowa. Jej początek, rozwój i praktyka w tradycji bizantyńsko-słowiańskiej”, przeł. S. Hiżycki OSB
Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec
Kraków 2016