Miesięcznik "Menażeria"

1604 rok, gdzieś na stepach Rusi. Młody szlachcic cudzoziemiec wyrusza na wyprawę wojenną. Aymar de Bois-Maury ma stać się prawdziwym mężczyzną i po raz pierwszy spróbować swoich sił w bitwie. Nie przypuszcza nawet, że w tej rozległej i dzikiej krainie spotka miłość i bardzo szybko stanie się dorosły…

„Wasyl”, opowiadający o dalszych perypetiach francuskiego rodu Bois-Maury, dla polskiego czytelnika jest szczególnie bliski. Akcja toczy się bowiem w początkach XVII wieku na terenach dzisiejszej Ukrainy i Białorusi, które wówczas były pod panowaniem króla Polski i cara rosyjskiego. Zupełnie nieznany dla zachodniego odbiorcy epizod z dziejów Polski i Rosji stał się tłem dla opowieści o dojrzewaniu i zemście. Hermann jest wielkim podróżnikiem po historii, a jego komiksy są osadzone w wielu miejscach i czasach. Interesują go krainy odległe, okresy słabo znane historykom. Jako wnikliwy portrecista życia codziennego przenosi nas z niderlandzkiego miasteczka na stepy zamieszkiwane przez Kozaków. Od pejzażów rodem z Breugla trafiamy do opowieści rodem z Sienkiewicza.

Tłem dla wydarzeń rozgrywających się w komiksie jest niezwykła wyprawa podjęta przez szlachtę polską, aby odebrać uzurpatorowi Borysowi Godunowowi tron Rosji. Godunow został oskarżony o zamordowanie prawowitego następcy tronu, Dymitra, i bezprawne przejęcie władzy. Do polskich możnowładców zgłosił się człowiek, podający się za zbiegłego z Moskwy carewicza, który cudem uszedł z życiem z zamachu Godunowa. Polscy magnaci zgodzili się poprzeć prawa samozwańca do tronu, licząc na podporządkowanie sobie Rosji i zagarnięcie ziem na wschodzie. Armia polska za towarzyszy miała najemne wojska kozackie. Znani z trylogii Kozacy byli w większości prawosławni – zamieszkiwali tzw. Dzikie Pola, odludne i rozległe tereny na południowej Ukrainie. Byli to ludzie różnego pochodzenia – m.in. zbiegli chłopi, rzezimieszkowie i biedacy. Ich wiara stała w opozycji do katolickich Polaków. Te animozje, doskonale widoczne w komiksie, są głównym zarzewiem konfliktu między katolickimi husarzami a prawosławnymi Kozakami. Mamy tu też zaznaczony odwieczny dualizm – rycerz i chłopstwo. Polacy dla Kozaków są niekoniecznie kochanymi panami, Lachami, którzy odbierają wolność i chcą narzucić swoje porządki.

Pośrodku znajduje się postać głównego bohatera, obcego, cudzoziemca, który przybywa do terra incognita, nieznanej krainy. Jest tu nowy, reprezentuje inny, daleki świat. Wychowany na Zachodzie, nie rozumie mentalności Kozaków, jest obserwatorem. Mimo to opowieść toczy się z punktu widzenia Aymara – towarzyszymy mu w podróży, wraz z nim przeżywamy pierwsze zauroczenie i poznajemy zmysłową miłość. Aymar, młody i niewinny, mimowolnie staje się sprawcą niezawinionego zła. Dlatego, jak już mówiono, opowieść „Wasyl”, jest historią dojrzewania i poznawania świata, odkrywania siebie i inicjacji. Przypomina nieco historię Rodriga Bois-Maury z drugiego tomu cyklu – tam również bohater musiał zmierzyć się ze złem. O ile „Rodrigo” to opowieść o władzy, o tyle w „Wasylu” zło jest po prostu złem. Nie wynika z chęci zdobycia bogactwa czy wpływów. Aymar styka się z pierwotnym, brutalnym okrucieństwem i siłą. Trafia pomiędzy dzikich i nieokrzesanych ludzi, na pogranicze. Niczym na Dzikim Zachodzie rządzi tam przemoc. Szlachetne ideały rycerskie, które pielęgnuje w sobie młody człowiek, muszą zostać wystawione na próbę, on sam zaś będzie musiał ulec przemianie.

Autorzy komiksu pokazują nam, jak z biegiem wieków dewaluują się rycerskie kodeksy, którym są wierni członkowie rodu Bois-Maury. Potomkowie Aymara krzyżowca idą nie zawsze prostymi ścieżkami. Stają się bardziej ludzcy, nie są tylko bastionami dobra w otaczającym ich świecie.

Poza ciekawą osią historyczną oraz dość prostą historią przewodnią i wątkiem miłosnym Hermann doskonale sportretował pejzaże i życie codzienne. Rozległe przestrzenie, kadry przesycone błękitem, indygo, zielenią i żółcią są głębokie i nasycone w momencie, gdy ukazuje zmierzchy i wschody słońca. Pastelowe i delikatne przy krajobrazach stepu. Inaczej niż w mroźnej Flandrii, dominują tu kwiaty i owady. Samo otoczenie sprzyja atmosferze niewinności. Tym mocniej rażą akty brutalnej siły i mordy popełniane przez obydwie strony na mieszkańcach stepów. Okrucieństwo i miłość, dobro i zło są elementami świata, w którym przyszło żyć bohaterom komiksu „Wasyl”.

„Bois-Maury: Wasyl”

Scenariusz: Yves H.

Rysunek: Hermann

Wydawnictwo Komiksowe

2015

W imieniu redakcji dziękuję WYDAWNICTWU KOMIKSOWEMU za egzemplarz recenzencki.