Miesięcznik "Menażeria"

Z racji obchodów jubileuszu 75-lecia postaci Batmana na świecie warto przypomnieć losy tego bohatera na naszym rynku komiksowym. Przez lata (a właściwie już dekady) Batman pojawiał się na naszym skromnym rynku wydawniczym w dość sporej liczbie publikacji (można się doliczyć grubo ponad stu wydań), czy to w formie regularnego miesięcznika (jak w latach 90. za czasów wyd. TM-Semic), czy też wydań zbiorczych (w twardej bądź miękkiej oprawie, jakie od kilkunastu dobrych lat serwuje na polski rynek Egmont). Batman cieszył się w Polsce różną popularnością, bywały wzloty i upadki (jak choćby pod koniec lat 90., gdy w zasadzie cała gałąź wydawnicza TM-Semic związana z miesięcznikami z gatunku superhero została zamknięta), obecnie jednak Gacek radzi sobie całkiem dobrze i liczba publikacji związanych z nim w skali roku systematycznie zwiększa się. Oczywiście jest to związane przede wszystkim z wydawnictwem Egmont i komiksami z Batmanem, które wydaje, mam tu na myśli tytuły z kolekcji „Nowe DC Comics” oraz inne klasyczne komiksy jak choćby „Powrót Mrocznego Rycerza” Franka Millera.

Batman po raz pierwszy pojawił się w Polsce w grudniu 1990 roku, co było związane z polską premierą wielkiego przeboju kasowego i kultowego już filmu Tima Burtona, czyli „Batmana” z 1989 roku. Pierwsze wydanie o objętości 68 stron to komiksowa adaptacja obrazu z wytwórni Warner Bros. ze scenariuszem Dennisa O’Neila oraz ze znakomitą kreską Jerry’ego Ordwaya (jego ilustracje zdobiły w późniejszym czasie strony polskiego „Supermana”). Wydawcą owego komiksu było oczywiście wydawnictwo TM-Semic, które wykorzystało bum związany z filmem i idealnie rozpoczęło publikację w Polsce tego cyklu. Komiks był opatrzony szyldem „Wydanie Specjalne” i wielokrotnie na łamach stron klubowych był mylony z tym cyklem wydawniczym, jednak jest to premierowe wydanie miesięcznika „Batman”. Warto nadmienić, że mniej więcej w tym samym okresie ten sam komiks został wydany w naszym kraju przez innego wydawcę, a mianowicie KAB Publisher, który to opublikował go w nieco lepszej jakości (grubsza okładka i papier).

Początek roku 1991 przyniósł nie lada niespodziankę w postaci komiksu „Zabójczy Żart” Alana Moore’a i Briana Bollanda ze znakomitą historią z Jokerem w głównej roli. Jak na początek publikowania Batmana w Polsce czytelnicy otrzymali niezwykle wysublimowane dzieło, które po dziś dzień cieszy się niesłabnącą popularnością i uznaniem. Kolejne wydania to w zasadzie owoc współpracy duetu autorów: Alana Granta i Norma Breyfogle’a którzy to w swoich komiksach w dużej mierze skupiali się na tematyce społeczno-obyczajowej (takie historie jak „Śmieci”, „Demoni Ulicy”, „Anarch w Gotham”), ale przedstawiając równocześnie w swojej interpretacji takie postaci jak Joker czy Pingwin. Z godnych uwagi tytułów z roku 91. warto wymienić historię „Video-Przemoc” z ilustracjami Eduardo Barreto, „Szczurołapa” duetu Grant-Breyfogle oraz „Mrocznego Rycerza Mrocznego Miasta” Petera Milligana w specjalnym wakacyjnym wydaniu z udziałem Człowieka-Zagadki. Batman pojawił się również gościnnie w styczniowym wydaniu „Supermana” oraz w czarno-białej antologii pt. „Przysięga zza Grobu” opublikowanej przez wydawnictwo Beta Books, będącej zbiorem oryginalnych zeszytów z lat 70. autorstwa m.in. Dennisa O’Neila, Neala Adamsa, Dicka Giordano, Steve’a Engleharta i Marva Wolfmana.

Styczeń roku 1992 przyniósł odświeżoną wersję pierwszej historii z udziałem Batmana, która pojawiła się w ogóle na łamach komiksów – chodzi oczywiście o „Sprawę syndykatu chemicznego”, która po ponad pięćdziesięciu latach doczekała się nowej interpretacji, stworzonej przez znany już polskiemu czytelnikowi duet Grant/Breyfogle. W kolejnych numerach kontynuowano dalsze losy nowego Robina – Tima Drake’a, najpierw w historii „Kryzys tożsamości” z udziałem Stracha na Wróble i następnie w samodzielnej misji młodego pomocnika Człowieka-Nietoperza, w której spotyka m.in. słynną Lady Shivę. Na łamach polskiego „Batmana” debiutują tacy artyści jak Tom Lyle, Jim Aparo, scenarzyści Chuck Dixon i Peter Milligan. Pojawiają się takie postacie jak Brzuchomówca i Scarface (okładkę czerwcowego wydania zdobi ilustracja Mike’a Mignoli), Catwoman oraz Harold (późniejszy pomocnik Batmana – genialny konstruktor). Finalne numery tego rocznika to historia pt. „Dusza Bestii” duetu Grant/Breyfogle zabierająca naszego bohatera na pustkowia Kalifornii, do świata magii, morderstw i szamańskich zaklęć. W czerwcowym i lipcowym numerze „Supermana” Gacek zawitał również do Metropolis, aby ponownie spotkać Człowieka ze stali, natomiast już na łamach „Wydania Specjalnego” TM-Semic Mroczny Rycerz pojawia się w adaptacji komiksowej drugiego obrazu kinowego w reżyserii Tima Burtona. „Batman Returns” to dość wierna interpretacja scenariusza filmowego ze świetnymi ilustracjami José Luisa Garcii-Lópeza oraz okładką Dave’a Dormana.

Początek roku 1993 to opowieść o mitycznym Golemie z miasta Gotham oraz dwie zasługujące na uwagę historie: psychodeliczny „Kryzys Tożsamości” duetu Milligan/Mandrake z niezwykle mroczną oprawą wizualną oraz sympatyczny „Trzeci Człowiek” z ilustracjami Luke’a McDonnella. Następnie znowu do akcji wkracza Robin oraz towarzyszące mu postacie, znane z roku poprzedniego, tj. Lady Shiva oraz Sir Edmund Dorrance aka King Snake, ponownie w interpretacji duetu autorów Chuck Dixon/Tom Lyle. W następnych numerach pałeczkę przejmują etatowi twórcy Batmana w naszym kraju, a więc rysownicy: Norm Breyfogle i Jim Aparo oraz scenarzyści: Alan Grant i Peter Milligan. Wprowadzają oni do świata Mrocznego Rycerza postacie Maxie Zeusa, morderczej Damy Kier oraz, co najważniejsze, zabierają Batmana w psychodeliczno-narkotykowy trans w dość zakręconej „Sadze o Idiocie”. Rok 93. to również debiut stworka Bat-Mite’a prosto z zeszytu z serii „Legends of The Dark Knight”, historia z „Burzycielem” miasta Gotham oraz powrót Brzuchomówcy i Scarface’a. Nie można również zapomnieć o dwóch niesamowitych „Wydaniach Specjalnych” z udziałem Batmana. Oczywiście chodzi o starcie Mrocznego Rycerza z Predatorem (świetny materiał na produkcję filmową przedstawiającą spotkanie Batmana z kosmicznym drapieżcą od Dave’a Gibbonsa i braci Kubert) oraz kultowy „Sąd nad Gotham”, w którym krzyżują się drogi Gacka oraz Sędziego Dredda. Komiks przepięknie wydany, jak na panujące wówczas standardy wydawnicze w naszym kraju, który jednak poniósł znaczącą porażkę marketingową na rynku i mocno zniechęcił do podobnych eksperymentów wydawnictwo TM-Semic.

Rocznik 94. to dwie znakomite (ale jakże odmienne) historie spinające w klamrę cały cykl roczny „Batmana” w Polsce: „Ostatni Arkham” duetu Grant/Breyfogle, w którym główny bohater trafia do szpitala Arkham i próbuje rozwiązać zagadkę tajemniczych morderstw, oraz skąpane w mroku „Sanktuarium” Dana Rasplera i Mike’a Mignoliego. Ponadto pojawiają się Elektroegzekutor, Czarny Pająk oraz Czarna Maska, natomiast debiutują tacy artyści jak: Cam Kennedy, Kelley Jones (okładki do historii „Ostatni Arkham”), Graham Nolan, Shawn McManus czy Dan Jurgens. Rok 94. to również dwa Wydania Specjalne: „Miecz Azraela” wprowadzający do świata Batmana postać niezwykle ważną w przyszłości, czyli Azraela – Anioła Zemsty z zakonu św. Dumasa, oraz komiks traktujący o uzależnieniu głównego bohatera od narkotyku zwanego Jadem („Batman: Venom” od scenarzysty Dennisa O’Neila). Jest to jedna z historii prowadzących do przełomowego wydarzenia, jakie będzie miało miejsce w życiu Batmana/Bruce’a Wayne’a podczas trwania sagi „Knightfall”, która rozpoczęła się w polskim „Batmanie” w sierpniu 1995 roku…

Koniec części pierwszej.