Miesięcznik "Menażeria"

Tradycyjnie, koniec listopada toruńskim teatromanom kojarzy się z monodramami prezentowanymi podczas trzydniowych Toruńskich Spotkań Teatrów Jednego Aktora. Monodramiści wystąpią w tym roku już po raz 33. na obu scenach Teatru „Baj Pomorski” oraz w foyer II piętra Teatru im. Wilama Horzycy. Festiwal odbędzie się w dniach 23-25 listopada 2018 roku. Z „gwiazd telewizyjnych” podczas tegorocznej edycji TSTJA pojawią się Przemysław Bluszcz, Szymon Majewski i Andrzej Grabowski.

Ten ostatni, znany najbardziej szerokiej publiczności z roli Ferdka w serialu „Kiepscy” na otwarcie TSTJA zaprezentuje monodram „Spowiedź chuligana. Jesienin”. Jest to przedstawienie wyprodukowane przez Teatr Polonia w Warszawie i złożone z wierszy Sergiusza Jesienina, jednego z największych dwudziestowiecznych poetów rosyjskich, którego barwna i tragiczna biografia „poety przeklętego” jest wyraźnie widoczna w jego twórczości. Spektakl został pomyślany w dwóch planach: filmowym, z młodym Andrzejem Grabowskim recytującym wczesne poematy Jesienina oraz współczesnym, w którym Andrzej Grabowski – po latach inny człowiek, inny aktor – interpretuje i śpiewa poezję Jesienina, wracając także do własnych wspomnień.

Po nim wystąpi laureat nagrody Kapituły Publiczności z 2014 roku Mateusz Nowak ze spektaklem ,,Żertwa". Przedstawienie przywołuje czas stalinowskich więzień w Polsce i w świat, do którego dostęp był utrudniony, wprowadzi współczesnych widzów bohater opowieści. Świat ten znalazł się już w przestrzeni narodowego mitu, kreowanego przez partię rządzącą. Jak mówić o tamtych ludziach, którzy istnieli i których los jest dla nas przestrogą? Uprawiać tylko historyczną hagiografię? Te i inne pytania postawi Nowak w swoim monodramie.

Drugi dzień 33. TSTJA będzie m.in. należał do aktorek i ich autorskich propozycji. W Teatrze im. Wilama Horzycy otworzy Anna Magalska go swym monodramem „9 x John L.”. Spektakl, złożony z nowych aranżacji znanych piosenek Johna Lennona i The Beatles jest konsekwencją czterdziestoletniej fascynacji aktorki i dziewięciokrotną próbą odpowiedzi na pytanie o fenomen Lennona. Czy jego wizerunek, współcześnie masowo wykorzystywany przy produkcji T-shirtów i oranżady, nie jest przypadkiem wyidealizowanym wytworem naszej wyobraźni?

Po niej już na małej scenie Teatru „Baj Pomorski” zobaczymy Magdalenę Drab, która w łódzkim Teatrze Zamiast przygotowała monodram "Curko moja ogłoś to", z kolei zafascynowana twórczością Marii Wnęk, malarki naiwnej. Spotkanie podczas jej wernisażu wystawy staje się przyczynkiem do rozważań na temat relacji społecznych i postrzegania osób z marginesu.

Bardzo ciekawie zapowiada się występ Beaty Malczewskiej, aktorki Teatru Starego w Krakowie, pięknej brunetki obdarzonej magnetyczną siłą ekspresji, zmysłowym głosem i dużym talentem aktorskim. Jej autorski monodram „6 sekund” w gościnnej piwnicy Teatru Loch Camelot wyreżyserował Paweł Szumiec. Spektakl składa się z opowieści o współczesnej aktorce, która po osiągnięciu symbolicznej  w wydźwięku pięćdziesiątki, postanawia zerwać ze swoim dotychczasowym „grzecznym” wizerunkiem narzuconym przez specyficzne relacje z matką, śpiewaczką operową, i całkowicie odmienić swoje życie. Humorystyczne, dowcipne, niekiedy groteskowe sceny przeplatają się ze smutną, momentami ironiczną, ale w pełni trafną refleksją na temat relacji zawodowych i rodzinnych, sztuki aktorskiej, czy współczesnych „metod pracy” komercyjnych reżyserów.

Sobotnie popisy monodramistek zamknie w klasycznym tekście Tadeusza Różewicza „Stara kobieta wysiaduje ukraińska aktorka Lidia Danylczuk. Jej mono-spektakl stanowi pierwsza próbę zwrócenia się „Teatru w koszyku" w stronę polskiej dramaturgii. Praca rodziła się z potrzeby szerszego otwarcia się, również ukraińskiego widza na twórczość Różewicza. Kim jest, ta  chimeryczna  Stara Kobieta, która utknęła na rozstajach świata i skrzyżowaniach historii, która lewituje między niebem a ziemią, obłędem i opanowaniem, poezją i prozą? Na to pytanie odpowie Lidia Danylczuk.

Ostatni dzień 33. TSTJA w większości będzie należał do aktorów. Konkursowe zmagania rozpocznie monodramem „Iwan Karamazow zwraca bilet” Michał Studziński, pasjonat literatury, szczudlarz i absolwent prawa na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie. W mono-sztuce na motywach „Braci Karamazow” i „Biesów” Fiodora Dostojewskiego, wyreżyserowanej przez Stanisława Otto Miedziewskiego, Studziński spróbuje postawić odwieczne pytania o naturę dobra i zła, o konieczność ponoszenia ofiar w imię harmonii – także aktualne w XXI wieku.

Przemysław Bluszcz, aktor Teatru Ateneum w Warszawie, znany szerokiej publiczności m.in. z seriali „Belfer”, czy „Przepis na życie” wystąpi w przedstawieniu „Samospalenie”, którym w 2014 roku zdobył główną nagrodę na Ogólnopolskim Przeglądzie Monodramu Współczesnego. Aktor stworzył nietuzinkową postać byłego ubeka, na którego wspaniałą karierę w Służbie Bezpieczeństwa zaskakująco wpłynął akt samospalenia dokonany przez Ryszarda Siwca w czasie Dożynek w 1968 roku. Ten radykalny i ostateczny gest sprzeciwu wobec interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji stał się punktem zwrotnym w karierze i życiu gorliwego oficera. Dziś, zepchnięty na margines historii, (anty)bohater minionego systemu, pozbawiony przywilejów i władzy – próbuje zrekonstruować swoją życiową drogę.

Monodram „Die Fremde/Cudzoziemka“ to spektakl napisany i wyreżyserowany przez Joannę Stanecką w oparciu o powieść „Cudzoziemka” Marii Kuncewiczowej z okresu międzywojnia. To historia o szukaniu tożsamości, poczuciu wyobcowania, emigracji i tęsknocie. Jest to także opowieść o spontanicznym, dzikim odczuwaniu świata, nadziei, miłości, mozolnej nauce gry na skrzypcach, nastoletniej namiętności, zbyt wielkich ambicjach i życiowej klęsce.

33. TSTJA zamknie monolog znanego satyryka i prezentera radiowo-telewizyjnego Szymona Majewskiego ,,One Mąż Show", wyprodukowany przez Och-Teatr w Warszawie.

W tym roku po raz pierwszy w Toruniu nie zobaczymy laureata przeglądu „Sam na Scenie” w Słupsku. Na 15. Finale Turnieju Teatrów Jednego Aktora zaproszenie dyrektora Wiesława Gerasa do udziału w 33. Toruńskich Spotkaniach Teatrów Jednego Aktora w Toruniu za swój autorski spektakl „bLʉMqʉ" otrzymał Szymon Szczęch. Młody monodramista nie przybędzie jednak do grodu Kopernika, podobnie jak zapowiadana na afiszu Pani profesor Irena Jun z „Matką Makryną” wg książki Jacka Dehnela.

Podczas TSTJA w Jej zastępstwie warsztaty teatralno-edukacyjne poprowadzi występujący Mateusz Nowak, a ,,O polskich aktorach w rocznicę odzyskania niepodległości” w ramach Klubu Krytyki Teatralnej opowie redaktor Tomasz Miłkowski. Monodramistów oceniać będą dwa grona jurorskie: ZASP oraz Dziennikarzy. Bardzo trudna sztuka solo na scenie zapowiada się jak zwykle ciekawie!

Aram Stern

33. Toruńskie Spotkania Teatrów Jednego Aktora

23-25 listopada 2018

Teatr „Baj Pomorski” w Toruniu